หนังสือครูเพื่อศิษย์ สร้างการเรียนรู้สู่ระดับเชื่อมโยง

บันทึกนี้ ตีความจากบทที่ 5 Determining Impact, Responding When the Impact Is Insufficient, and Knowing What Does Not Work ในหนังสือ หน้า 133 - 167

สาระสำคัญของบันทึกนี้คือ ครูต้องประเมินผลกระทบของบทเรียนต่อการเรียนรู้ของนักเรียน และใช้ข้อมูลมาคิดดำเนินการปรับปรุงวิธีสอนของตน รวมทั้งใช้ข้อมูล นักเรียนที่เรียนอ่อนและต้องการความช่วยเหลือ ในการดำเนินการช่วยเหลือเป็นรายคน เพื่อให้นักเรียนทุกคนบรรลุผลลัพธ์การเรียนรู้ตามเกณฑ์ที่กำหนด และครูต้องไม่หลงใช้วิธีการจัดการศึกษาผิดๆ ที่มีผลการวิจัยพิสูจน์แล้วว่าไม่ให้ผลดีต่อการเรียนรู้ของนักเรียน 

 นักเรียนต้องไปโรงเรียนอย่างมีความสุข และบทเรียนต้องก่อผลลัพธ์การเรียนรู้อย่างมีระดับผลกระทบสูง (high effect size) เป็นหน้าที่ของครูมืออาชีพที่จะต้องรับผิดชอบว่าบทเรียนที่ตนจัดให้ และสภาพบรรยากาศในชั้นเรียน มีผลดังกล่าว
ต่อศิษย์ ย้ำว่า เป็นความรับผิดชอบทางวิชาชีพ 

หาค่าผลกระทบ

 การวัดผลกระทบต่อการเรียนรู้ นิยมวัดเป็น effect size โดยมีค่า ๐.๔๐ เป็นจุดตัด ค่า ES = ๐.๔๐ เป็นค่าเฉลี่ยของพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียนในเวลา ๑ ปี  ดังนั้น วิธีจัดการบทเรียนที่ให้ ES ต่ำกว่า ๐.๔๐ จึงถือว่าให้ผลต่ำกว่ามาตรฐาน ต้องการการเปลี่ยนแปลงหรือปรับปรุง

 ครูต้องมี “ความรู้สึกรับผิดชอบว่างานที่ทำก่อผลดี” (sense of efficacy) ซึ่งหมายความว่า มีความรู้สึกรู้ร้อนรู้หนาวต่อผลลัพธ์การเรียนรู้ของศิษย์ ครูที่ รับผิดชอบสูง มีลักษณะดังต่อไปนี้ 

• เตรียมสอน และจัดระบบการสอน
• เปิดกว้างต่อแนวคิดใหม่ๆ และพร้อมที่จะลองวิธีการใหม่ๆ เพื่อสนองความ ต้องการของนักเรียน
• อดทน มานะพยายาม และยืดหยุ่น ในสภาพที่มีปัญหา
• ไม่ตำหนินักเรียนที่ทำงานผิดพลาด
• ไม่ค่อยส่งเด็กที่มีปัญหาการเรียน ไปให้ครูผู้เชี่ยวชาญดำเนินการช่วยเหลือ (หมายความว่า ครูคิดหาทางช่วยเหลือด้วยตนเองก่อน จะส่งไปให้ผู้เชี่ยวชาญก็ต่อเมื่อพบว่าเกินความสามารถของตนในการช่วยให้ได้ผล) 

ครูที่ดีจะนำเรื่องการดำเนินการเพื่อให้ศิษย์ทุกคน บรรลุผลการเรียนที่กำหนด มาปรึกษาหารือกัน ที่เราเรียกกันว่า กระบวนการ PLC - Professional Learning  Community ซึ่งผมเรียกว่า “ชุมชนเรียนรู้ ครูเพื่อศิษย์” (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://goo.gl/inDDmA) และในหนังสือเล่มนี้บอกว่าจะนำไปสู่ผลงานของ “ชุมชนครูผลลัพธ์สูง” (collective teacher efficacy) ที่มีอุดมการณ์ร่วมว่าเมื่อครูร่วมมือกัน ทำเพื่อศิษย์ จะก่อผลดีต่อการเรียนรู้ของศิษย์ ในลักษณะที่สามารถช่วยเหลือนักเรียนที่มีปัญหาการเรียนสุดๆ ได้ (ไม่ทิ้งนักเรียนคนหนึ่งคนใดไว้ข้างหลัง)
ลมหายใจเข้าออกของสมาชิกชุมชนเรียนรู้ครูเพื่อศิษย์ คือ ผลลัพธ์การเรียนรู้ ของศิษย์ (ทุกคน) ES ของชุมชนครูมีผลลัพธ์สูงถึง ๑.๕๗

ครูเพื่อศิษย์ ต้องตระหนักในหลัก ๔ ประการ ของบทเรียนที่ดี
  ๑. แต่ละบทเรียนต้องมีเป้าหมายการเรียนรู้ที่ชัดเจน 
  ๒. แต่ละเป้าหมายมีเกณฑ์ความสำเร็จชัดเจน อย่ามีหลายเกณฑ์จนเฝือ 
  ๓. เกณฑ์ความสำเร็จระบุระดับคุณภาพชัดเจน ที่นักเรียนเข้าใจได้ง่าย เพื่อ ท้าทายให้นักเรียนวางเป้าหมายของตนที่ความสำเร็จระดับคุณภาพสูง
  ๔. นักเรียนต้องได้รับรู้ว่า ขณะนั้นตนอยู่ตรงไหน ในเกณฑ์ความสำเร็จโดยนักเรียนเข้าใจว่า การเรียนรู้มีลักษณะต่อเนื่อง (continuum) การทำ   ผิดพลาดเป็นโอกาสของการเรียนรู้ และตนเองสามารถเรียนรู้เพิ่มเติมได้ 

การหาค่าผลกระทบ

ประเมินก่อนสอน (pre - assessment) 
 การประเมินก่อนสอน (ที่วงการศึกษาไทยนิยมเรียกว่า pre - test) มีประโยชน์ ๒ ประการ
 ๑. เก็บผลเอาไว้เปรียบเทียบกับผล post - assessment สำหรับใช้คำนวณหา  effect size
 ๒. ช่วยให้ครูรู้ว่า นักเรียนคนไหนพื้นความรู้เดิมอ่อนแอ และต้องการความช่วยเหลือ  พิเศษ ให้ครูนำมาใช้ออกแบบดำเนินการช่วยเหลือต่อไป 

ประเมินหลังสอน (post - assessment หรือ post - test)
หลังสอนจบบทเรียน ก็ดำเนินการทดสอบผลซ้ำทันที ด้วยแบบทดสอบเดียวกันกับ pre - assessment 

วิธีคำนวณและตีความ Effect Size 
 นำคะแนนของนักเรียนแต่ละคนในชั้นมาลงใน excel spreadsheet ซึ่งจะคำนวณ mean และ SD ของคะแนนของนักเรียนทั้งชั้น ให้แยกเป็นของชุด pre - assessment  และของชุด post - assessment นำค่า SD ของทั้งสองชุดมาบวกกันหารด้วย ๒ เป็นค่า SD เฉลี่ย สำหรับใช้ในการคำนวณ effect size

Effect Size = (mean post - assessment - mean pre - assessment) / SD เฉลี่ย
คำนวณค่า effect size ของนักเรียนแต่ละคนได้โดย เอาค่าคะแนน post -assessment ลบด้วยค่าคะแนน pre - assessment หารด้วยค่า SD เฉลี่ย ครูก็จะรู้ว่า นักเรียนคนไหนบ้างที่ค่า effect size ต่ำกว่า ๐.๔๐ และต้องการความช่วยเหลือพิเศษต่อไป 

 การนำผล ES ของนักเรียนแต่ละคนบอกให้เจ้าตัวทราบ สำหรับนำมาพูดคุยกับนักเรียนแต่ละคน เพื่อเป็นข้อเรียนรู้เพื่อให้นักเรียนพัฒนาวิธีเรียนของตนและตั้งเป้าหมายสูงในบทเรียนต่อไป โดยนักเรียนมั่นใจว่าจะมีครูอยู่เคียงข้างคอยให้คำแนะนำช่วยเหลือ จะทำให้นักเรียนมุ่งมั่นต่อการเรียนของตน ตามหลัก สอนเข้ม เพื่อศิษย์ขาดแคลน (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ ttp://bit.ly/33iD7wu) บทที่ ๕ ตั้งเป้าหมายสูงลิ่ว

จะเห็นว่า effect size เป็นเครื่องมือสำคัญยิ่ง ที่ทำให้นักเรียนและครูเห็นผลการเรียน และวิธีการเรียน ชัดเจน ที่เรียกว่า visible learning ตามชื่อหนังสือ Visible Learning for Literacy 

 ข้อเตือนใจสำคัญคือ อย่าหลงตีความว่า effect size บอกความเป็นเหตุเป็นผล มันบอกเพียงความสัมพันธ์เท่านั้น เช่น ชุมชนครูผลลัพธ์สูง สัมพันธ์กับ ES = ๑.๕๗ 

ดำเนินการเมื่อผลกระทบไม่สูงเท่าที่ต้องการ 

 หากผล ES ของนักเรียนทั้งชั้นต่ำกว่า ๐.๔๐ ครูจะนัดปรึกษาหารือ ทำความเข้าใจว่าทำไมวิธีสอนที่ใช้ จึงได้ผลไม่เป็นที่น่าพอใจ และจะแก้ไขอย่างไร ออกแบบการเรียนใหม่อย่างไร สิ่งที่ไม่ทำคือสอนใหม่ด้วยวิธีการเดิม 

 วิธีการหนึ่งที่เล่าในหนังสือคือ สอนใหม่โดยครูพูดความคิดของตนออกมาดังๆ เท่ากับสอนวิธีคิดว่าด้วยการเรียน (metacognition) ตรงๆ ว่าในการทำโจทย์ ขั้นตอนนี้ครูทำอย่างนี้เพราะคิดอย่างไร มีหลักฐานอะไรว่าทำอย่างนั้นแล้วจะได้ผลดี ครูเอาร่างผลงานร่างแรกมาให้นักเรียนดู แล้วบอกว่าเมื่อทบทวนแล้วครูคิดว่าตรงไหน ที่ยังต้องปรับปรุง เพราะอะไร และเอาร่างที่สองที่ปรับปรุงครั้งที่ ๑ ให้ดู แล้วอาจทบทวนร่างที่สองให้นักเรียนฟังอีก หรือร่วมกันทบทวนระหว่างครูกับนักเรียน นี่คือการสอนให้นักเรียนเรียนรู้และพัฒนาวิธีเรียน (metacognition) ของตน(๑)

 ครูอาจเอาผลการเรียนของนักเรียนมาคุยเป็นรายคน โดยเน้นคุยที่วิธีทำงานวิธีคิดของนักเรียน ไม่ใช่เน้นคุยที่ผลการเรียน ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนมองเห็นแนวทางปรับปรุงวิธีเรียนของตน ES จึงเป็นเครื่องมือสำหรับครูให้คำแนะนำป้อนกลับแก่ศิษย์ เน้นแนะนำป้อนกลับวิธีเรียน 


(๑) Think aloud ผู้เรียนพูดความคิดเพื่อให้เกิด metacognition ที่ผู้เรียน ครูจะได้ยินความคิดในหัวเด็กแล้ววิเคราะห์ออกว่าจะ feedback ต่อเพื่อ coach ความคิดอย่างไร น่าสนใจครับ เหมาะกับ “ถามคือสอน” แต่ที่ผมทำยังไม่ถึงขั้นให้ think aloud ผมสอนให้ครูวิเคราะห์จากคำตอบ (ไม่ใช่ความคิดดังๆ) จากปากเด็ก  เป็นหัวใจนักปราชญ์ สุ-จิ-ปุ-ลิ ที่ขยายเป็นครู สุ-จิ-ปุ เด็ก สุ-จิ-วิ(สัชนา) เพื่อวนกลับไปให้ครู สุ-จิ-ปุ อีกรอบ แล้วเด็กค่อย ลิ เมื่อร้อง “อ๋อ.. หนูรู้แล้ว”

 โปรดสังเกตว่า ครูต้องมุ่งช่วยเหลือเด็กเรียนอ่อน ให้เข้าใจวิธีเรียน และรู้วิธีปรับปรุงวิธีเรียน ไม่ใช่เน้นท่องจำสาระของบทเรียน

 การสอนที่ดี เป็นกิจกรรมที่ไม่ดำเนินการตามแบบแผนตายตัว มีการปรับให้เหมาะสมต่อกลุ่มนักเรียน และตามสถานการณ์อื่นๆ ครูสมรรถนะสูงทำหน้าที่ออกแบบกระบวนการเรียนรู้ จัดกระบวนการเรียนรู้ วัดผลกระทบต่อนักเรียนแล้วพัฒนาวิธีการทำงานของตน เป็นวงจรไม่รู้จบ จะเห็นว่า มองมุมหนึ่ง นี่คือวงจรการเรียนรู้ของครูนั่นเอง เป็นกระบวนการพัฒนาวิชาชีพครู (professionaldevelopment) ที่แท้จริง 

 วิธีช่วยเหลือเด็กมีปัญหา ที่ทำอย่างเป็นระบบและนิยมใช้กันมากคือ RTI 

RTI – Response to Intervention
 RTI (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://www.rtinetwork.org/learn/what/whatisrti) เป็นเครื่องมือที่ใช้กันแพร่หลาย สำหรับช่วยเหลือเด็กที่มีปัญหาการเรียน หรือปัญหาความประพฤติ ประกอบด้วยการทดสอบกรอง (screening) ในนักเรียนทุกคน ตามมาด้วยการให้ความช่วยเหลือที่เรียกว่า intervention แก่นักเรียนที่ต้องการ
การดูแลพิเศษ โดยที่การดูแลพิเศษมี ๓ ชั้น คือ Tier 1 intervention Tier 2 intervention และ Tier 3 intervention การดำเนินการตามเครื่องมือนี้ให้ ES = ๑.๐๗ 

ทดสอบกรอง (screening)
 การทดสอบกรองดำเนินการในระดับโรงเรียน แล้วจึงใช้ข้อมูลไปดำเนินการ ในแต่ละชั้น โดยมีระบบสนับสนุนที่จัดการในระดับโรงเรียน

• เริ่มจากการเลือก และตรวจสอบเครื่องมือที่ใช้ทดสอบ มีเครื่องมือที่แนะนำ  ในเว็บไซต์ของ National Center on Intensive Intervention (อ่านเพิ่มเติม  ได้ที่ https://intensiveintervention.org) ให้เข้าไปเลือกใช้ได้\
• ตามด้วยการตระเตรียมดำเนินการทดสอบและการประยุกต์ใช้ RTI ทั้งกระบวนการ 
• ดำเนินการพัฒนาครูให้รู้จัก RTI และบทบาทของตนเอง รวมทั้งการพัฒนาครูต่อเนื่องตลอดปี
• ดำเนินการทดสอบกรองตอนต้นเทอมทุกเทอม
• จัดระบบสารสนเทศเพื่อใช้ติดตามผลนักเรียน 
• ประมวลผลการทดสอบ และนำเสนอเป็นกราฟฟิก จัดกลุ่มให้ดูเปรียบเทียบได้ง่าย
• ตรวจสอบผลในระดับห้องเรียน และตัดสินใจว่าจะดำเนินการช่วยเหลือในขั้นใด ต่อนักเรียนคนไหน
• บันทึกผลการทดสอบกรองของนักเรียนแต่ละคนลงในระบบฐานข้อมูล เพื่อใช้ติดตามผลนักเรียนในระยะยาว
• เขียนขั้นตอนการดำเนินการต่อนักเรียนที่เป็นเป้าหมายการช่วยเหลือ 

ขั้นตอนการเตรียมใช้ RTI ที่สำคัญยิ่ง คือการพัฒนาความเชื่อถือไว้วางใจ (trust) ของนักเรียนต่อครู เพราะปฏิสัมพันธ์เชิงบวกระหว่างนักเรียนกับครูเป็นปัจจัยสำคัญยิ่งต่อผลการเรียนของนักเรียน(๒) 

จัดการสอนแก่นักเรียนทุกคนอย่างมีคุณภาพ (quality core instruction) 
 นี่คือการเรียนการสอนหลักที่นักเรียนทุกคน (ไม่เฉพาะนักเรียนที่ต้องการความเอาใจใส่พิเศษ) ได้รับ ที่จะต้องจัดอย่างมีคุณภาพสูง โดยมีหลักการ ๗ ข้อต่อไปนี้เป็นอย่างน้อย

•   ครูบอกเป้าหมายการเรียนรู้ และเกณฑ์วัดความสำเร็จ อย่างชัดเจน  นักเรียนเป็นเจ้าของความคาดหวังต่อการเรียนรู้
•   ปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับนักเรียน ที่เป็นความสัมพันธ์เชิงบวก มีความเป็น  มนุษย์ และมุ่งความเจริญงอกงาม 
•   มีโมเดลการเรียน และมี direct instruction ซึ่งหมายถึงครูระบุเป้าหมายการเรียนที่ชัดเจน แล้วให้นักเรียนทำกิจกรรมเพื่อบรรลุเป้าหมายนั้น
•   ให้นักเรียนมีกิจกรรมเรียนแบบร่วมมือกัน (collaborative learning) ทุกวัน  มีการเรียนแบบกลุ่มย่อย ที่จัดกลุ่มแบบคละนักเรียนเรียนเก่งกับนักเรียนเรียนอ่อน 
•   มอบหมายให้นักเรียนแต่ละคนทำกิจกรรมเพื่อฝึกประยุกต์ใช้ความรู้เป็นช่วงๆ

(๒) อ่านขั้นตอนแล้วนึกถึงการขยาย Qinfo ในโครงการ sQip ของ สสค. ให้เป็น platform การพัฒนาการเรียนรู้เด็กครับ

จะเห็นว่า Tier 1 intervention นี้ ก็มีการเอาใจใส่นักเรียนเป็นรายคน มีการช่วยเหลือเด็กที่มีปัญหาไปชั้นหนึ่งแล้ว และจริงๆ แล้ว Tier 1 interventionน่าจะเป็นการจัดการในชั้นเรียนตามมาตรฐานทั่วไป แต่น่าเสียดายว่ามีการทำตามมาตรฐานนี้ไม่มาก

ติดตามความก้าวหน้า (progress monitoring)
เขาแนะนำเครื่องมือ ๒ ชิ้น สำหรับครูใช้ติดตามความก้าวหน้าของนักเรียน 

• CBM (Curriculum - Based Measurement) อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://en.wikipedia.org/wiki/Curriculum - based_measurement เป็นเครื่องมือวัดความชำนาญ (mastery) ของทักษะที่กำหนด เป็นเครื่องมือมาตรฐานที่ใช้ง่าย และรายงานผลเปรียบเทียบได้ทุกสัปดาห์ทำให้เห็นความก้าวหน้า(หรือไม่ก้าวหน้า) ชัดเจน แต่ก็มีคนติว่ามีความยืดหยุ่นน้อยไป ในกรณีของ นักเรียนที่มีปัญหา ผลการทดสอบนี้จะเป็นข้อมูลให้ครูนำมาคิด ปรึกษา หารือกัน และหาข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อค้นหาสาเหตุต้นตอของปัญหา (root cause)  ต่อไป ผมขอย้ำว่า ครูต้องไม่หยุดอยู่แค่ปัญหา ต้องร่วมกันค้นหาต้นตอของปัญหาให้ได้ 
• CBA (Curriculum - Based Assessment) อ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://mosaic.pitt.edu/curbasedassess.html เป็นการวัดผลสัมฤทธิ์ตามที่กำหนดในหลักสูตรหรือบทเรียน โดยวัดแทรกอยู่ในกระบวนการเรียนการสอนนั้นเองโดยครูสังเกตพฤติกรรมการเรียนของนักเรียน และผลการเรียนในการทำโครงงาน การสอบย่อย และผลงานอื่นๆ เมื่อครูพบข้อบกพร่องของนักเรียนคนใดก็ดำเนินการแก้ไขทันที ผมตีความว่า นี่คือ การประเมินเพื่อพัฒนา (formative assessment) อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://www.gotoknow.org/posts/tags/ประเมินเพื่อมอบอำนาจ 

สอนเสริมและสอนเข้ม (supplemental and intensive interventions)
สอนเสริมถือเป็น Tier 2 intervention ส่วนสอนเข้มถือเป็น Tier 3 intervention การดำเนินการแก้ไขมักทำผสมผสาน ๒ ระดับนี้ควบคู่กันไป

 นักเรียนกลุ่มที่ได้รับการสอนเสริมเป็นกลุ่มเล็กๆ ๓ - ๔ คน เรียนร่วมกันในเวลาเรียนตามปกติ แยกออกมาจากนักเรียนกลุ่มใหญ่ โดยนักเรียนกลุ่มใหญ่ทำกิจกรรมเพื่อการเรียนรู้ของตนโดยไม่ต้องมีครูช่วย ครูใช้เวลา (ราวๆ ๓๐ นาที) สอนเรื่องที่นักเรียนยังไม่เข้าใจ ด้วยวิธีการที่ต่างไปจากเดิม ซึ่งจริงๆ แล้วมีหลากหลายวิธีการให้เลือกและลอง เช่นหนังสือยกตัวอย่างครูชั้น ป.๔ ที่ผลการทดสอบกรองพบว่ามีนักเรียน ๔ คน อ่านไม่คล่อง จึงจัดสอนเสริมให้ทุกวัน โดยพูดคุยเรื่องอ่านคล่อง (fluency) ว่าเป็นอย่างไร และให้ทำความเข้าใจคำว่า prodosy (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://en.wikipedia.org/wiki/Prosody_(linguistics) ว่าอ่านเหมือนนักพูด คือมีจังหวะจะโคนน่าฟังอย่างไร นักเรียนอยากอ่านคล่อง น่าฟัง เหมือนคนดังคนไหน แล้วให้ซ้อมอ่านหนังสือที่นักเรียนเลือก ภายใน ๖ สัปดาห์ ผลการทดสอบพบว่านักเรียน ๒ ใน ๔ มีผลอยู่ในระดับเปอร์เซ็นไทล์ที่ ๕๐ (P50) สำหรับเด็ก ป. ๔ จึงไม่ต้องเข้าชั้นสอนเสริมอีกต่อไป นี่คือผลดีของการสอน metacognition เพื่อช่วยการเรียน

 นักเรียนที่เหลือ ๒ คนมีเพื่อนที่ย้ายมาจากโรงเรียนอื่นอีกหนึ่งคน รวมเป็น ๓ ต้องได้รับ Tier 2 intervention ต่อ แต่คราวนี้ครูใช้วิธีการอื่น ที่เรียกว่าเทคนิค rereading (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://gwcomprehensionstrategies.weebly.com/rereading.html) เน้นให้อ่านแล้วเกิดความเข้าใจสาระ ที่ครูมีกลเม็ดในการสร้างแรงจูงใจให้นักเรียนอยากซ้อม โดยให้ผลัดกันเลือกหนังสือคนละสัปดาห์ สำหรับอ่านด้วยกัน เมื่อเลือกแล้วครูเอาไปอ่านก่อน และทำคำถามให้นักเรียนอ่านก่อนอ่านหนังสือ เพื่อเป็นแนวทางให้อ่านได้สาระ 

 นักเรียนอ่านหนังสือหลายเที่ยว แล้วมาอภิปรายความหมายกัน หลัง ๖ สัปดาห์ที่สอง นักเรียนอีก ๒ คนก็สอบผ่าน เกณฑ์ P50 เหลือนักเรียนที่ย้ายมาใหม่คนเดียว ที่ครูต้องหาทางช่วยเหลือต่อไป โดยครูหันมาใช้เครื่องมือ NIM - Neurological Impress Method (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://childdevelopmentinfo.com/learning/dyslexia/neurological_impress_reading/) ซึ่งได้ผลไม่มาก จึงต้องใช้ Tier 3 intervention ต่อนักเรียนคนนี้ โดยใช้วิธีให้ฝึกพูดต่อที่สาธารณะ (public speaking) เพื่อสร้างความมั่นใจในตนเองด้วย และยังคงใช้ NIM ต่อเนื่องด้วย การช่วยเหลือนี้ต้องทำต่อเนื่องไปจนสิ้นปีการศึกษา ที่ผลการทดสอบความคล่องในการอ่านอยู่ที่ P70 เขาบอกว่าเบื้องหลังความสำเร็จนี้อยู่ที่ความสนิทสนมไว้เนื้อเชื่อใจกันระหว่างครูกับนักเรียน 


อ่านสาระตอน สอนเสริมและสอนเข้มแล้ว เห็นสภาพโรงเรียนที่มีมาตรการ“ไม่ทิ้งเด็กคนใดไว้ข้างหลัง” ชัดเจน และเห็นภาพ “ครูเพื่อศิษย์” ด้วย 

 เป็นตัวอย่างที่พิสูจน์ว่า นักเรียนทุกคนเรียนสำเร็จได้ หากมีมาตรการที่ยืดหยุ่นในการจัดการเรียนการสอน ให้เหมาะสมต่อตัวเด็กแต่ละคน 

รู้เท่าทันวิธีการที่ไม่ได้ผล

 มาตรการรักษามาตรฐานการศึกษาที่ใช้กันอยู่อย่างแพร่หลายในปัจจุบันมีหลายมาตรการเป็นวิธีการที่พิสูจน์แล้วว่าไม่ได้ผล หรือก่อผลลบ ที่น่าตกใจมากคือหลายมาตรการเกิดจากครูไม่มุ่งมั่นพัฒนาตนเองเพื่อทำประโยชน์แก่เด็กแต่หันกลับไปโทษเด็กว่าไม่มีความสามารถหรือไม่เอาใจใส่การเรียน 

ตกซ้ำชั้น 
 มีผลการวิจัย meta - analysis ผลงานวิจัยจำนวนมาก พบว่า ES ของการให้ตกซ้ำชั้นมีผลเป็นลบ คือ -๐.๑๓ เพราะเมื่อซ้ำชั้น ปีต่อไปก็เรียนเหมือนเดิมในขณะที่แท้จริงแล้วเด็กเหล่านี้ต้องการวิธีสอนที่แตกต่าง หรือดีกว่าเดิม และมาตรการที่ควรนำมาใช้แทนคือ RTI ซึ่งมี ES = ๑.๐๗ ผู้เขียนหนังสือ Visible Learning for Literacy บ่นว่า ทำไมจึงยังใช้วิธีให้ตกซ้ำชั้น ไม่ใช้ RTI ก็ไม่รู้ ผมให้คำตอบว่า เพราะวิธีให้ตกซ้ำชั้นครูสบาย ส่วน RTI ครูต้องเหนื่อยยากมากมาย 

 แล้วผมก็เถียงตัวเองว่าการใช้มาตรการ RTI ครูเหนื่อยก็จริง แต่ได้เรียนรู้คุ้มความเหนื่อย และยิ่งกว่านั้น ได้รับความชุ่มชื่นในหัวใจเมื่อได้เห็นศิษย์ตัวน้อยๆที่มีปัญหาการเรียน กลายเป็นเด็กเรียนคล่อง มีชีวิตชีวา มีความมั่นใจตนเอง ...ได้สนองวิญญาณ “ครูเพื่อศิษย์”(๓)


(๓) เหนื่อยมาก่อน ชุ่มชื่นมาทีหลัง ครูเห็นเหนื่อย ไม่รู้ว่าจะมีชุ่มชื่นตามมา ครูจึงหยุดไม่อยากเหนื่อยเพิ่มครับ ที่โครงการเพาะพันธุ์ปัญญาก็เป็นอย่างนี้ ต้องย้อนเอาชุ่มชื่นของ case ที่สำเร็จแล้วมากระตุ้นพร้อมทำจิตตปัญญาให้มีแรงบันดาลใจอยากลองเหนื่อย พอพบชุ่มชื่นภายหลังจึงเข้าใจและเปลี่ยนได้

จัดกลุ่มนักเรียนตามความสามารถในการเรียน
 การจัดกลุ่มนักเรียนตามความสามารถในการเรียนมีทั้งคุณและโทษ ขึ้นกับวิธีจัดกลุ่ม 

 การจัดกลุ่มที่ใช้กันทั่วไปคือจัดตามเกรด วิธีนี้มี ๒ แบบคือ (๑) จัดชั้นเรียนตามเกรด มีห้องคิง ควีน แจ็ค ไปถึงห้องบ๊วย (๒) แบ่งกลุ่มนักเรียนในชั้นเรียน เป็นเด็กเรียนเก่งกับเด็กเรียนไม่เก่ง นี่คือวิธีที่พิสูจน์แล้วว่าไม่ได้ผล (ES = ๐.๑๒) และก่อผลร้ายทางใจ และทางสังคมต่อเด็ก ทำให้เด็กอ่อนแอด้านทักษะสังคมอารมณ์ (socio - emotional skills) 

 การแบ่งกลุ่มนักเรียนตามความต้องการความช่วยเหลือ (need - based grouping) หรือตามรูปแบบของความผิดพลาด (error pattern) ในการเรียน สำหรับให้ครูจัดการเรียนการสอนแบบกลุ่มเล็ก เพื่อแก้ไขหรือเพิ่มเติมบางทักษะที่จำเพาะ เป็นประโยชน์ต่อนักเรียนมาก การจัดกลุ่มแบบนี้เป็นการชั่วคราว มีความยืดหยุ่นสูง และครูต้องมีความสามารถในการประเมินนักเรียนลงลึกถึงรายละเอียดของผลการเรียน 

สอนตามสไตล์การเรียน

 มีการกล่าวกันมาก ว่าครูควรจัดการเรียนการสอนตามสไตล์การเรียน หรือความถนัดพิเศษของนักเรียน ผลการวิจัยบอกว่า การสอนตามสไตล์การเรียนของนักเรียนให้ ES = ๐.๑๒ เป็นความจริงว่า นักเรียนมีความถนัดและความชอบต่างกัน แต่คำแนะนำคือ อย่าตีตรานักเรียน ไม่ว่าจะเป็นการตีตราด้านบวก หรือตีตราด้านลบ ผมตีความว่าการตีตราด้านบวกให้ผลร้ายเพราะทำให้เด็กพัฒนา fixed mindset ขึ้นในตน การไม่ตีตรานักเรียนให้ ES สูงถึง ๐.๖๑(๔)


(๔) แปลกใจกับข้อนี้ครับ ว่าทำไมต่างจาก Kolb ที่จัด learning style ๔ แบบ ผมยังเชื่อว่าครูต้องจูนความถี่ให้ตรงกับ receiver มันมีแบบคัดกรอง learning style แล้วจัดการสอนโดยไม่ตีตราก็ได้ ความจริงการบอกให้รู้ learning style ก็ไม่น่าเป็นการตีตรา เพราะมันไม่ได้ระบุชั้นความสามารถอะไร

ติวเตรียมสอบ

 การติวเตรียมสอบ และฝึกทักษะการตอบข้อสอบ มีดาษดื่นทั่วโลก และเป็นธุรกิจขนาดใหญ่ในประเทศไทย ES ของกิจกรรมนี้เท่ากับ ๐.๒๗ คำแนะนำคือให้นักเรียนได้เรียนทักษะในบูรณาการอยู่ในการเรียนตามปกติ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การได้ฝึกทักษะการเรียน (study skills) ซึ่ง ES = ๐.๖๓ และเรียนผ่านการพัฒนา metacognition ที่กล่าวมาแล้วตลอดเล่ม 

 อีกทักษะหนึ่งที่จะช่วยการสอบ คือการฝึกทักษะการจัดลำดับการทำงานในเวลาจำกัด ซึ่งครูต้องฝึกศิษย์อยู่ตลอดเวลาในการเรียนตามปกติ 

 ผมตีความว่า การเรียนในระดับบรรลุการเรียนแบบเชื่อมโยง ทำให้เกิดทักษะที่ซับซ้อน และทักษะการลงมือทำ ที่จำเป็นต่อการสอบอยู่แล้ว 

การบ้าน


(๕) ครูจึงควรผ่านจิตตปัญญา

สรุป